Jonathan Robijn
Tabak
‘Het goede nieuws is dat je vanaf nu kunt roken zoveel je wilt,’ krijgt Jimmy van zijn huisarts te horen. Jimmy rookt graag en hij verlangt terug naar de oude tijden, waar je een vrouw in een kroeg nog vuur mocht geven zoals Humphrey Bogart aan Lauren Bacall. Maar zijn geliefde Davros-sigaretten zijn niet meer verkrijgbaar, en überhaupt is tegenwoordig bijna alles wat met smaak en genot te maken heeft verboden.
Na het doktersbezoek heeft Jimmy maar één wens: zijn laatste levensadem moet en zal met Davros gevuld zijn. In plaats van zijn vrouw Ella in te lichten over zijn gezondheidstoestand, voert hij nog één keer koppig zijn voornemen uit. Samen met sigarettenhandelaar Missirian trekt hij naar Armenië, op zoek naar de laatste Davros-sigaret.
Tabak vertelt over een generatie van levensgenieters en over een man die ver van huis voor de vraag staat hoe en wanneer zijn levens- en liefdesgeluk achter een gordijn van sigarettenrook is verdwenen.
Het is vooral een verhaal vol melancholie en het besef van gemiste kansen, van te weinig genegenheid en te veel zelfliefde. Knap is hoe Robijn zijn vertelritme in lijn weet te houden met het levensritme van Jimmy, en hoe je als lezer geleidelijk aan ook een beetje Jimmy wordt. Je snakt naar zijn koppige authenticiteit en uiteindelijk ook naar een sigaret, en dat hoeft niet eens een Davros te zijn. - KnackFocus
Charmante derde roman van Jonathan Robijn, over afkeer van regels en vervlogen levensgeluk. - De Morgen
Het is lang geleden dat ik een verhaal heb gelezen met zo’n subtiele opbouw, en waar de dominostenen naar de onthulling van de drijfveren van een personage zo precies goed vallen. - De Leesclub van Alles
Tabak is stilistisch sober maar secuur geschreven en raakt grote thema’s aan zoals de vraag waarom steeds minder mag in een maatschappij die schijnbaar steeds meer toelaat. - Het Nieuwsblad
Een lezer die bestand is tegen het eindeloos opsteken van sigaretten, vindt in mooie en toegankelijke taal een boeiende roman over ‘vroeger was alles beter’. - NBD Biblion
Jonathan Robijn toont in zijn werk consequent een nostalgische liefde voor de na-oorlogse jaren. Zijn Jimmy is een man die dagelijks terugverlangt naar die tijd en de minder fraaie feiten maar liever vergeet. Robijn brengt hem overtuigend tot leven en schetst met hem een portret van een uitstervende mensensoort. - Haarlems Dagblad
Tabak trilt van verlangen. ... (Een) elegant geschreven, unieke roman. - De Limburger
Tabak is een vlot geschreven verhaal, dat tot nadenken stemt over zowel maatschappelijke kwesties als individuele keuzes. - Kunsttijdschrift Vlaanderen
Om dit boek te lezen moet men weinig inspanning leveren. Een zachte zetel en een kopje koffie bij de hand en je bent zo een paar uur verder. - Gentleest.be
Ook de complexe historische achtergrond van Armenië verweeft Robijn op een subtiele manier in zijn boek - Gazet van Antwerpen
(Het) valt eens te meer op hoe gastvrij de pen van Robijn is. Hij waakt over zijn personages, stuurt ze zelden zonder jas de straat op, waardoor het je als lezer geen enkele moeite kost om geboeid met ze op te wandelen. - NRC Handelsblad
Robijn schrijft met deze roman een ode aan de verstokte rokers, maar ook aan lekker eten en drinken, aan genieten en aan een mooi land, Armenië. ... Een herkenbaar verhaal. - Allesoverboekenenschrijvers.nl
BIO
Over
Jonathan Robijn publiceerde eerder gedichten in Het Liegend Konijn en korte verhalen in De Brakke Hond en DW&B. In 2013 verscheen zijn debuut, de verhalenroman De stad en de tijd, die genomineerd werd voor de Gouden Boekenuil. De opvolger Congo Blues, verschenen in 2017, werd lovend ontvangen en vertaald in het Duits, Italiaans en Turks. Op het hoogtepunt van de coronacrisis in 2020 verscheen Tabak.
About
Jonathan Robijn is a Flemish writer of novels, short stories and poems. In 2013, his debut, the novel-in-stories The City and Time, was published. It was nominated for the Gouden Boekenuil, which was the main Belgian prize for Dutch language literature at that time. His second novel Congo blues was published in 2017 and has been translated in German, Italian and Turkish. His third novel Tabak was published in 2020.
Biblio
Deze verhalenroman, waarin de stad en de tijd de hoofdrol spelen, begint op het moment dat België zich tijdens de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel voor het laatst als één land aan de wereld toont.
Geleidelijk aan verwoest de tijd de stad en ontstaat er iets wat niet langer onder één noemer te vatten is. `Brussel is de hoofdstad van een verdeeld land, het culturele centrum van een veeltalige gemeenschap, een chaotische vluchthaven. Gedreven door onrust raken de personen van verhaal tot verhaal steeds ontheemder, in een stad die steeds minder bestaat.
Een parfumerie-eigenaar met een losbandige zoon, een legerarts die zelfmoord wil plegen maar ervan wordt weerhouden door een andere zelfmoord, een Armeense pianiste die haar veelbelovende carrière op het spel zet doordat ze in liefde ontbrandt, een Arabische zelfmoordterrorist die zijn eigen aanslag overleeft - het zijn wonderlijke karakters, die in een prachtige stijl tot leven komen in verhalen die wemelen van de subtiele wendingen.
'Jonathan Robijn is een rasverteller, zijn boek een originele roman in een klassieke vorm.' - De Standaard
'Van alle België-boeken die we al gelezen hebben, is dit het boek dat we zullen onthouden.' - De Leeswolf
'Ik geloof zelfs dat ik een tamelijk geprononceerde zucht heb geslaakt toen ik de laatste regel had gelezen.' - De Groene Amsterdammer
'Een meesterlijke sfeerschepper.' - Elle België
'Robijn beschikt over de magie van de ware verhalenverteller.' - HDC Media
Morgan is een jazzpianist die het geld voor de huur van zijn eenkamerappartement verdient met hier en daar een optreden in een bar. De beelden van een kindertijd in de tropen heeft hij uit zijn geheugen verbannen.
Een onverwachte ontmoeting op nieuwjaarsdag verandert zijn leven. Wanneer hij 's ochtends na een optreden naar huis terugkeert, vindt hij een jonge blanke vrouw in een elegante zwarte jurk ineengezakt tegen de tuinmuur van Smolders' fietsenatelier. Om te voorkomen dat ze doodvriest, biedt hij haar barmhartig en zonder bijgedachte onderdak aan. Maar al snel wordt duidelijk dat ze met haar raadselachtige en onberekenbare gedrag huiveringwekkende herinneringen bij hem oproept. Of kent zij hem en is de kennismaking helemaal niet zo vrijblijvend als ze lijkt?
Wat begint als een toevallige ontmoeting, loopt uit op een zoektocht van ongekende proporties. God schiep blank en zwart, de duivel de halfbloed. Met die woorden onderstreepte jurist en latere Eerste Minister Joseph Pholien de verhouding tussen de blanke man en de zwarte vrouw in Belgisch Congo. Bij Artsen Zonder Grenzen hoorde Jonathan Robijn voor het eerst over een instelling in het zuiden van Rwanda, waar vijftig jaar geleden kinderen opgroeiden die een Belgische vader en een Congolese moeder hadden.
In de Nederlandstalige pers:
'Jonathan Robijn is een ingetogen stilist. Hij blijkt een meester in sfeerschepping, suggereert veel, maar laat de lezer vooral vaak in het ongewisse. Net zoals in zijn vorige boek speelt Brussel ook in Congo Blues een glansrol. Het Brussel van de jazz natuurlijk, maar ook dat van de statige lanen en residentiële wijken, aangelegd met geld dat in Congo werd verdiend en waar Morgan ook wel iets mee heeft. Worden we een vollediger mens wanneer we weten waar we vandaan komen, is de filosofische vraag achter Jonathan Robijns roman, of kunnen we maar beter vooruitkijken en het beste maken van het leven?' - De Morgen
'De schrijver onderwerpt de lezer aan een zoektocht. Congo Blues is een intrigerende roman over de witte en zwarte toetsen van het Belgische verleden.' - Cutting Edge
'Robijn die pas zijn tweede roman aflevert, heeft een volwaardige subtiliteit in de pen alsof hij zijn vak al jaren beoefent.' - NRC Handelsblad
'Wat een prachtig boek. Zo’n zwarte geschiedenis, zo liefdevol en toch nietsontziend, verwoord door deze Jonathan Robijn.' - Allesoverboekenenschrijvers.nl
'In zijn boeken toont Jonathan Robijn zich in de eerste plaats een verteller.' - Ons erfdeel
In der deutschen Presse:
'Gelähmte Melancholie, Wunden kolonialer Herkunft. Starker Sound.' - Krimibestenliste
'Nach und nach sammelt Morgan Hinweise auf eine Tragödie ein, die größer ist als er selbst. (…) Es ist fast eine Erleichterung, als die Polizei nach Simonas Verschwinden an Morgans Tür klopft und plötzlich ein internationaler Haftbefehl und ein konkretes Verbrechen im Raum stehen. Aus dem Identitätsdrama wird zuletzt dann doch noch: ein richtiger Kriminalroman.' - Deutschlandfunk Kultur
'Ein stilles, kleines Meisterwerk.' - Buchkultur
'Auch wenn Robijn vieles im Ungefähren lässt und seine Figuren schattenhaft bleiben, erzeugt er in seinem Roman nicht höchste Spannung, sondern Empathie. Die leisen Töne, die er dabei anschlägt, machen Kongo Blues zu einem musikalischen Roman. Sie hallen länger nach als alles Getöse.' - Der Freitag
'Kongo Blues von Jonathan Robijn erzählt sehr eindrücklich, was es bedeutet nicht zu wissen, woher man kommt, welche Umstände zum jetzigen Leben geführt haben. Täter und Opfer, vergessene oder verdrängte Schuld? Das Buch hat mir auf extrem spannende und eindrückliche Weise Geschichte erzählt, die ich so noch nicht kannte.' - hr iNFO
'Es ist (...) ein gut aufgebauter, unterhalt- sam geschriebener und inhaltlich inter- essanter Roman über die langen Schat- ten des belgischen Kolonialismus.' - Amnesty Magazin der Menschenrechte
'Trotz der Brutalität der Geschehnisse: Ein fesselndes Lesevergnügen!' - Marx21
'Insofern ist »Kongo Blues« keine energiegeladene Widerstandserzählung, sondern erfüllt von leiser Traurigkeit über die Vergeblichkeit, in der postkolonialen belgischen Gesellschaft die eigene Geschichte zu rekonstruieren.' - Jungle.World
'Das ist klug und spannend erzählt, und bis zum Schluss immer wieder überraschend.' - SWR.de
Amuse-Gueule
Burundi
Armen was in 1915 als kleine jongen de genocide op de Armeniërs in Turkije ontvlucht en was in Frankrijk terecht gekomen, maar om onduidelijke redenen kon hij er niet aarden. Tien jaar lang deed hij zijn uiterste best, maar vergeefs. Op een dag kwam hij in Marseille een landgenoot tegen en in een zeemanskroeg vertelde hij alles wat er op zijn lever lag. De landgenoot vroeg hem waarom hij dan niet, als het hem in Frankrijk toch zo tegenstak, zoals zoveel andere Armeniërs naar Argentinië emigreerde. Armen was schoenmaker en aan de andere kant van de wereld zouden ze toch ook schoenmakers nodig hebben?
lees meer... Armen vond het een geweldig idee en kocht de dag zelf nog een ticket. Helaas, toen ze moesten inschepen lag hij doodziek in bed en het schip vertrok zonder hem. De ziekte versterkte alleen maar zijn wil om het land te ontvluchten en zodra hij zich wat beter voelde ging hij aan boord van de volgende passagiersboot. Dat die naar Afrika voer in plaats van naar Zuid-Amerika nam hij er voor lief bij. Ook in Afrika zou men vast wel een ervaren schoenmaker kunnen gebruiken. Door een speling van de wind kwam hij samen met zijn kersverse echtgenote in Bujumbura terecht, de hoofdstad van Burundi, waar hij tot zijn ontzetting vaststelde dat de mensen niet alleen geen schoenen droegen, ze droegen helemaal niets. Hij ging dan maar aan de slag op een koffieplantage, kocht een huis en stichtte in de jaren daarop een gezin. Toen we in Burundi woonden ontmoette ik Armens zoon Suren die er samen met zijn dochter en zoon drukkerij La Licorne uitbaatte en die inmiddels zelf ook al een eind in de zeventig was. Ze waren tot op dat moment de enige Armeniërs in Burundi. Een keer per jaar bezocht het ganse gezin de enige Armeense familie in Kinshasa om samen Armeens te kunnen praten.
Soedan
Koning Boudewijn heeft aan de Congolozen beloofd om alle Belgische vrijgezellen naar de kolonie te sturen om café-au-lait te maken. Zo vertelde Paul me eergisteren. Paul is de chauffeur die hier 's avonds dienstdoet. Hij spreekt vlot vijf talen en draagt altijd een veelkleurig bloemetjeshemd. Hij heeft een boontje voor de Belgen, de properste mensen ter wereld, 'ils nous ont appris d'être propre!', en hij heeft enkel goede herinneringen aan de periode toen we het in Congo voor het zeggen hadden.
lees meer... Paul heeft Congo verlaten in 1978, en hij is er slechts één keer teruggekeerd, vijf jaar later. Vanuit Congo is hij rechtstreeks naar Parijs gevlogen. En wat is hem het meest bijgebleven uit Parijs? Parfum. 'J'aime bien les parfums de Paris.' Welk merk? 'N'importe.' Als de Lieve Heer het wil zal hij ooit nog terugkeren naar Congo. En heeft hij de verkiezingen gevolgd? 'Biensur, c'est Joseph qui va gagner', al stellen de verkiezingen niets voor, de Congolese politici zijn incompetent, ze kunnen een land als Congo onmogelijk besturen. Dat kunnen alleen de Belgen.
Armenië
Iedereen kende John omdat John John heette en ook omdat hij nooit met iemand een woord wisselde. John zag er ongeveer vijfenzestig jaar oud uit – over zijn werkelijke leeftijd bestond de grootste onduidelijkheid –, had een wollig grijs kapsel met zijstreep links, pientere ogen en hij was zoals de meeste Armeniërs voorzien van een opzienbarende neus.
lees meer... Daarbij kwam dat hij een van de weinige mensen was waarvan je werkelijk zonder enige terughoudendheid kon zeggen dat hij niet wandelde of stapte, maar voortschreed. Met de gratie van een farao. Of beter, met de waardigheid van een zelfverklaard genie. Dat John John heette was een opmerkelijk feit. In Armenië kregen kinderen gewoonlijk de naam van een overleden ((over)groot)ouder, van een legendarische Armeense vorst of toch minstens de naam van een Armeense heilige. John werd door een onverklaarbare speling van het lot John genoemd en is daar nooit helemaal van hersteld. Of beter, het moet hem van bij de geboorte zo’n speciaal gevoel hebben gegeven dat hij er zich vanzelf bijzonder door begon te voelen en misschien ook wel een beetje anders dan al de anderen. Telkens je hem op de binnenplaats tussen de twee woonblokken voorbij wandelde, zag je hem denken, in een poging elke opwelling van grootheidswaanzin meteen de kop in te drukken: anders is niet noodzakelijk beter, John! Waarna hij rustig een zakdoek uit zijn broekzak nam, het zweet van zijn voorhoofd wiste en voortschreed.
Actua
In maart 2022 verscheen de Turkse vertaling van Congo blues by Uitgeverij Epona.
Pleidooi voor een onafhankelijk Artsakh (De Morgen, 22 oktober 2020)
"Het is oorlog.” Een vriendin aan de telefoon. Aan haar stem hoor ik dat het deze keer niet om schermutselingen gaat. In de loop van de ochtend sijpelen meer en meer alarmerende berichten door. Rond elf uur melden lokale media dat alle reservisten in Azerbeidzjan worden opgeroepen. Tegen de middag volgt een gelijkaardig bericht van Armeense kant, eerst alleen in Nagorno-Karabach, daarna ook in Armenië zelf. Meer...
Gedichtencyclus 'Odyssea' in Het Liegend Konijn, 2020/2, Uitgeverij Polis
Vrede in de Kaukasus: een illusie (NRC, 8 oktober 2020)
Vorige week zondag braken opnieuw gevechten uit tussen Armenië en Azerbeidzjan. Even tragisch als onvermijdelijk. Gemakshalve verwijst men voor het huidige conflict naar de oorlog die de twee landen aan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw met elkaar hebben uitgevochten. Meer...
In het spoor van Sovjetschrijvers door Armenië (Streven, 2020)
Na een tijdje doet de dorre omgeving me denken aan de woorden van de schrijver Vasili Grossman die uit onmin met de partijkaders in 1962 twee maanden in Armenië verbleef: ‘Groengrijze steen, die niet de hoogte in gaat – als berg of als rots – maar die een vlakte vormt, een veld van steen; de berg is doodgegaan, zijn skelet ligt verstrooid over de vlakte. De tijd heeft de berg oud laten worden en vervolgens dood laten gaan, en hier ligt het gebeente van de berg.’ Meer...